مقاله قصه گویی و نمایش خلاق

فهرست:

نمایش خلاق

 نمایش خلاق چیست؟

فلسف? اجرای نمایش با نوجوانان

نمایش خلاق در عمل

نمایش خلاق در عمل

دلیل استفاده از نمایش خلاق در کلاس درس چیست؟

....................................................................................

بخشهایی از متن:

نمایش خلاق (Creative Drama)

«شکلی از نمایش که مبتنی بر بداهه‌پردازی است، اجرای عمومی نمی‌شود و تأکید آن بر فرایند است و در آن سرپرست گروه شرکت‌کنندگان را هدایت می‌کند تا تخیل خود را به‌کار گیرند، نقش‌آفرینی کنند و بر تجربه‌های انسانی تأمل نمایند. » (دیویس و بم – تأکیدها از من است.)

نمایش خلّاق اصولاً با تدریس مهارتهای تئاتر سروکار ندارد، اگر چه ممکن است این امر اتفاق بیفتد. هدف نمایش خلّاق استفاده از میل طبیعی نمایشی برای تسهیل یادگیری در بسیاری از رشته‌ها و شاخه‌هاست. کودک طبیعتاً دریافتهای خود را بازی می‌کند. او نقشها را امتحان و سپس «وانمود بازی» می‌کند. این اولین روشی است که کودک به کمک آن از دنیای خود می‌آموزد. (به‌همین دلیل است که، گرچه هیچ فرد بالغی را نمی‌شناسم که از جاروبرقی کشیدن و چمن زدن خوشش بیاید، وقتی به فروشگاه اسباب بازی بروید ممکن است جاروبرقی اسباب‌بازی و ماشین چمن‌زنی بخرید. بچه‌ها نقش بزرگترها را امتحان می‌کنند.) نمایش خلّاق این نوع فعالیت را سازمان می‌دهد تا دانش‌آموزان بتوانند مسائل و موضوعات را از روی تجربه بشناسند. ارسطو می‌گوید: «به من بگو، فراموش خواهم کرد. به من نشان بده، به‌خاطر خواهم سپرد. مرا درگیر کن، خواهم فهمید.» [دربار? منبع اصلی این کلام نظرات متفاوت و پراکنده‌ای وجود دارد، تا جایی که برخی آن را به کنفسیوس و لائودزه و برخی به حکمای یونان منتسب می‌کنند. نویسنده در این مقاله ارسطو  را گویند?  آن می‌داند، اما خود در مقال? دیگرش (چرا باید در مدارس نمایش تدریس شود؟) آن را ضرب‌المثلی چینی می‌خواند!]

نمایش خلاق موجب رشد شخصیت و پرورش عزت نفس است. به بچه‌ها کمک می‌‌کند تا کار گروهی را یاد بگیرند و خلّاقانه فکر کنند. این شیوه عمدتاً از روشهای مرسوم حل مشکل است. نمایش خلاق بیش از هر فعالیت مدرسه‌ای دیگری (نظیر کلاس زبان و ادبیات) مهارتهای زبانی و نحو? برقراری ارتباط را شکل می‌‌دهد. این شیوه باعث می‌شود دانش‌آموزان خود را جای دیگران بگذارند تا بتوانند حس همدردی را درک نمایند. همچنین به‌طور قطع می‌توان از آن به ‌عنوان ابزار تدریس دیگر دروس استفاده کرد، به ‌شرط آنکه درسها به دقت طرح شده باشند. هر وقت بتوانم سعی می‌کنم با استفاده از نمایش خلاق در درسهای دیگر به دانش‌آموزان کمک کنم. نکت? جالب این است که چون هر کدام از درسهای نمایش خلّاق لزوماً شامل محتوای یکی از دیگر دروس مدرسه می‌شود، معمولاً می‌توان درس نمایش خلّاق را حول یکی از موضوعات درسی غیرنمایشی طراحی کرد، بدون آنکه اصلاً محتوای نمایشی آن لطمه ببیند.

...

نمایش خلاق در عمل

پیش دبستان تا کلاس پای? دوم: کارگاه LLC سازمان «تئاتر نوجوانان» (Youth Stages) معمولاً برای بچه‌های کوچک‌تر، با کاردستی مناسب شروع می‌شود. بچه‌ها هنگام ورود به کلاس با مجموعه‌ای از وسایل از قبیل کاغذ، ماژیک، چسب مایع، پر، ژل، دستمال توالت و امثال آن رو‌به‌رو می‌شوند. این فضا، بلافاصله فراگیرانی را به خود جذب می‌کند که لمس کردن اشیا و دیدن آنها برایشان جذاب است. آموزگار در حین خوشامدگویی به کودکان، موضوع روز را به آنها معرفی می‌کند. مثلاً داستانی از قرون وسطا را انتخاب و از منابعی مانند کتاب، تصویر یا موسیقی آن دوره استفاده می‌کند. او پروژه‌ای هنری را پیشنهاد می‌کند، مثلاً تزیین تاج مقوایی با جواهرات، یا سوق دادن کودکان به تهی? نشان خانوادگی. هر دانش‌آموز می‌تواند برای خود تاجی بسازد و با توجه به روش و علاق? خود از لوازم در دسترس استفاده کند. کودکان با یکدیگر تبادل نظر می‌کنند و در صورت ضرورت، از آموزگار کمک می‌گیرند و در مدت  ده-پانزده دقیقه، صاحب وسیله‌ای منحصربه‌فرد و واقعی می‌شوند.

سپس، کودکان وسایل اضافی را جمع می‌کنند و دایره‌وار گرد هم جمع می‌شوند و وسایل خود را به گروه نشان می‌دهند. آموزگار، کودکان را تشویق می‌کند تا توضیح دهند که چرا مثلاً عکس اژدها یا رنگین‌کمان را روی تاج خود کشیده‌اند، یا پرهای صورتی بر بالای آن قرار داده یا به‌جای تاج، سپر درست کرده‌اند. هیچ پروژه‌ای به‌خودی‌خود درست یا غلط و بد یا خوب نیست و به‌هیچ‌وجه دربار? آن قضاوت نمی‌شود. بحث در کلاس، بچه‌ها و آموزگار را با یکدیگر آشنا و آنها را برای ادام? کار آن روز آماده می‌کند.

حالا لازم است که بچه‌ها حرکت کرده، از پانتومیم استفاده کنند، به این شکل که در سکوت و با استفاده از بدنشان - که مناسب‌ترین وسیله است - عملی را نشان دهند یا شخصیتی را خلق کنند. مربی «تئاتر نوجوانان» جعب? جادویی را که محل بازیگری شخصی برای تک‌تک بچه‌هاست و پر از اشیای تخیلی است، به آنها معرفی می‌کند. کودکان با راهنمایی آموزگار، به جعبه‌های جادویی خود نزدیک می‌شوند و خود را با تاجها یا جواهرات سلطنتی تخیلی زینت می‌دهند، چوب‌دستی جادویی خود را به‌صورت موج می‌چرخانند یا از رکاب اسبهای رام و دست‌آموز خود بالا می‌روند و با اژدها روبه‌رو می‌شوند. از آنجا که کودکان در حریم فردی خود باقی می‌مانند، برای کنترل کلاس دقت زیادی لازم است.

پس از اجرای چند پانتومیم که تخیل [کودکان] و بیان فردی را برمی‌انگیزد و مهارتهای حرکتی محض و صحیح را تقویت می‌کند، صدا اضافه می‌شود. کودکان اینک گفته‌های جادویی خود را به‌صورت کلام بیان می‌کنند، مثل اژدها نعره می‌کشند و نظایر آن. حرکات کامل بدنی، صدا و تخیل با یکدیگر ترکیب می‌شود تا رویکرد حرکتی برای یادگیری ایجاد شود.

آموزگار، پس از این مرحله، کتابی را می‌خواند. مثلاً کتاب شوالیه و اژدها، اثر تومی دوپائولا Tomie depao)). او با صدای بلند کتاب می‌خواند و تصاویر آن را نشان می‌دهد و به این ترتیب دانش‌آموزان دارای مهارتهای لامسه‌ای و دانش‌آموزان دارای تواناییهای تصویری را درگیر می‌کند و با تغییر صدای خود برای هر شخصیت و تنظیم ضرباهنگ متن، نکات نمایشی گوناگونی را هم نشان می‌دهد.

اینک کودکان آماده‌اند تا با راهنمایی و هدایت داستان و احتمالاً ایفای نقشی از سوی خود آموزگار، داستان را بازی کنند. کودکان بی‌‌آنکه متوجه شده باشند، وسایلی را برای استفاده درست کرده‌اند، حرکات را از طریق پانتومیم و بعضی عبارات گفتاری را تمرین کرده‌اند. بچه‌ها خودشان شخصیتی را که می‌خواهند بازی کنند، انتخاب می‌کنند. اگر پنج شوالیه، یک اسب، سه اژدها و شش کتابدار حضور داشته باشند، آموزگار روایت خود را از داستان برحسب موقعیت، تنظیم می‌کند. آموزگار در تمام طول اجرای نمایش، اوضاع را کنترل می‌کند و مراقب است که کودک کمرو دست‌کم یکی-دو خط از نمایش را بگوید و کودک پرجنب‌وجوش و سرزنده، بر دیگران آتش نبارد! آموزگار به کودکان کمک می‌کند که با داستان پیش بروند و دقت می‌کند که هم? بچه‌ها کاملاً براساس طرح [داستان نمایش] پیش بروند ... یا با توافق با یکدیگر، آن را تغییر دهند.