پایان نامه گسترش متودولوژی افزایش ایمنی جاده ها با رویکرد آموزش و اجرای قوانین

چکیده:

یافته‌های مطالعه نشان می‌دهد برای جلوگیری ازحوادث ترافیکی، مهارتخلف یک اصل اساسی درقوانین عبورومرورمحسوب می شود. درمیان همه عوامل مؤثردرکاهش تخلفات ترافیکی، قوانین محکم وبازدارنده به همراه آموزش ترافیک به استفاده کنندگان راه نقش بسیارمثبت ومؤثری در ایمنی راه دارد.

در حال حاضر کشورهای پیشرفته بنا بر توصیه سازمان بهداشت جهانی در سیاست ایمنی راه تجدید نظر کرده و برای علوم رفتاری حداقل به همان اندازه علوم مربوط به راه و وسیله‌نقلیه اهمیت قائل شده‌اند. این امر باعث گردیده که آموزش و اجرای قوانین در رأس سیاست جدید ایمنی راه‌ها قرارگیرد. بررسی‌های انجام گرفته نشان می‌دهد که آموزش ایمنی تنها مختص گروه خاص نظیر رانندگان یا کودکان نمی‌باشد بلکه هر فرد یا افرادی، بخش یا ارگانی که به  نوعی با ایمنی جاده‌ها در ارتباط است را شامل می‌شود. متدولوژی ارایه شده در این پژوهش آموزش ایمنی راه را در دو سطح استفاده‌کنندگان از راه و مسؤلین و متخصصین در نظر گرفته است که در هر سطح روشهای و محتوای آموزش متفاوت می‌باشد.

مقدمه

ایمنی عبورومرور یکی ازاصول اساسی برنامه ریزی حمل ونقل است که با گسترش فن آوری وتوسعه شهرها، نیازبه توجه ودقت نظر بیشتری یافته است. درکشورهای توسعه یافته، همگام با توسعه سایر بخشها، موضوع ایمن سازی عبورومرورمورد توجه قرارگرفته و با انجام مطالعات واتخاذ تدابیرلازم، سعی شده است که حوادث رانندگی وپیامدهای ناشی ازآن تا حد امکان کاهش یابد. ولیکن متأسفانه دراکثرکشورهای در حال توسعه, تعداد ونرخ حوادث ترافیکی همواره سیرصعودی داشته است. سیستم حمل ونقل متشکل ازسه بخش جاده، راننده ووسیله نقلیه است که هریک ازاین سه بخش نقش عمده ومتمایزی درشکل گیری معضلات وحوادث ترافیکی ایفامی کند. 

بررسی متدولوژی آموزش ایمنی راه

دراین میان، انسان درنقش عابرپیاده، سرنشین ومأموراصلی اجرای قوانین ومقررات نقش بسیار ارزنده ای دارد. درعبورومرور، ایمنی اهمیت فراوانی داشته وبیشترین کوششها درزمینه حمل‌ونقل وترافیک بمنظورافزایش ایمنی وکاهش ضایعات وبخصوص تصادفات است. ازآنجا که انسان ضربه پذیرترین واحد ترافیک است، ضروری می باشد دربخش آموزش، تدوین قوانین، کنترل، تهیه وایجاد تجهیزات ایمنی به این موضوع توجه گردد.

بررسی متدولوژی آموزش ایمنی

کاهش خسارت ناشی ازتصادفات وحوادث ترافیکی، نیازمند بررسی وتحلیل عوامل واصلاح برخی از مقررات موجود وهماهنگی بیش ازپیش ارگانهاست ودراین میان توجه به فرهنگ سازی وآموزش بعنوان راهکارکاهش حوادث راه وبهبود جریان تردد بسیارپراهمیت است، بطوریکه گروهی ازانسانها در حیطه ترافیک که ضربه پذیری آنان بیش ازدیگران نیزاست، یعنی گروه سنی کودکان ونوجوانان( دانش آموزان) اغلب به جهت شرایط سنی وآگاهی نداشتن ازتوجهات منطقی قوانین ومقررات تشخیص ندادن و محاسبه نکردن فاصله وسرعت دچارحادثه می شوند، که لزوم آموزش ترافیک را ازسطح مدارس، تشدید می نماید.

ازسوی دیگر امروزه خودروجزئی از زندگی روزمره مردم است، اما به کارگیری خودرو همراه با درونی سازی فرهنگ استفاده ازآن نبوده است. درمورد فرهنگ ترافیک درجامعه ما کاراساسی نشده است وکمتر به مطالب واصول مدونی دراین خصوص امکان دسترسی وجوددارد. رسانه ها، فرهنگ سازی و پرورش عناصرفرهنگی درامرآمد وشد راموضوعی حاشیه ای تلقی کرده وسایرمسئولان فرهنگ ساز نیزرفتار متشابهی دارند. بهترین مکان ترویج فرهنگ ترافیک، خانواده ودوران کودکی است، اما چشمهای تیزبین وذهن کنجکاوکودک هم اکنون ازآن محروم می باشد. 

اصول و  پارامترهای تاثیرگذار بر ایمنی جاده ها

اولین گام جهت ارتقای سطح ایمنی تردد، شناخت فاکتورهای تأثیرگذار برتصادفات جاده‌ای، آگاهی از زیر ساخت های ایمنی جاده‌، شناخت عوامل موثر در ایجاد خطاهای انسانی و بهره برداری و آگاهی از استانداردها و قوانین مربوط به هر یک از موارد فوق الذکر می‌باشد. مقوله ایمنی جاده ها یکی از مهم ترین مسائل در حمل و نقل جاده‌ای می‌باشد که برای محقق شدن این مهم احتیاج به فناوری های هوشمند، تجربیات تخصصی، آشنایی با قوانین و آموزشهای ایمنی می‌باشد. دراین فصل جهت آشنایی با اصول و پارامترهای تاثیرگذار بر ایمنی جاده های برون شهری مطالبی ذکر شده است.

تصادفات ترافیکی در سامانه حمل‌ونقل جاده ای ایران

تصادفات ترافیکی در حمل و نقل جاده‌ای دارای انواع مختلفی می‌باشد. تصادفات جاده‌ای را می‌توان از نظر نوع تصادف، شدت تصادف، و میزان صدمه وارده به چهار دسته کلی تقسیم بندی نمود:

الف) تصادفات خسارتی

در این نوع تصادفات صدمه‌ای به سرنشین های وسیله نقلیه یا عابر پیاده وارد نمی‌شود، و تنها وسایل نقلیه در اثر برخورد با یکدیگر یا برخورد با شیء ثابت و غیرو دچار صدمات می‌شوند.

ب ) تصادفات جرحی

در این نوع تصادفات، برخورد منجر به جرح فرد یا افرادی می‌شود، که این افراد می‌توانند سرنشینان وسیله نقلیه یا عابر پیاده باشند.

ج) تصادفات فوتی

در این نوع تصادفات، برخورد منجر به فوت فرد یا افرادی می‌شود، که این افراد می‌توانند سرنشینان وسیله نقلیه باشند یا عابر پیاده باشند. 

فهرست

 عنوان                                                                                                                         صفحه

فصل اول: مقدمه و معرفی.................................................................................................... 2

1-1-تعریف مساله و اهمیت آن.................................................................................................. 6

1-2- نتایج مهم پژوهش............................................................................................................ 9

1-3- فصل‌های پایان‌نامه........................................................................................................... 9

فصل دوم: اصول و  پارامترهای تاثیرگذار بر ایمنی جاده ها.............................................. 12

2-1- تصادفات ترافیکی در سامانه حمل‌ونقل جاده ای ایران............................................................ 12

2-2- رابطه بین ایمنی و تحرک.................................................................................................. 13

2-3- عوامل ایجاد تصادفات جاده ای.......................................................................................... 16

2-3-1- عامل انسانی................................................................................................................ 16

2-3-2- عامل راه.................................................................................................................... 19

2-3-3- عامل وسیله نقلیه.......................................................................................................... 24

2-3-4- عوامل محیطی............................................................................................................. 25

فصل سوم: مروری بر مطالعات پیشین................................................................................... 28

3-1- آموزش ایمنی راه توسط تورهای تئاتری.............................................................................. 29

3-2- آموزش ایمنی راه در مدارس.............................................................................................. 35

3-3- اعمال مقررات بر کاهش تصادفات جاده‌ای در برخی کشورهای اروپایی.................................. 43

3-4- نقش و تبیین نکات محوری آموزش موتورسیکلت‌رانان با هدف افزایش ایمنی.......................... 49

فصل چهارم: بررسی روشهای آموزش قوانین و رانندگی................................................... 56

4-1- بررسی اصول وروشهای آموزش ترافیک و قوانین درکشورآلمان............................................. 57

4-1-1- گواهینامه برای هدایت وسائط نقلیه موتوری..................................................................... 59

4-1-2- طبقه بندی مجوزهای رانندگی (انواع گواهینامه های رانندگی) در آلمان............................... 64

4-1-3- تمرینات وامتحان رانندگی یک متقاضی دریافت گواهینامه................................................. 64

4-1-3- آشنایی وآموزش ضوابط ومقررات وقوانین عمومی........................................................... 65

4-2- روشهای آموزش رانندگی درکشورآمریکا.......................................................................... 68

4-2-1- انواع گواهینامه رانندگی............................................................................................... 68

4-4- روشهای آموزش رانندگی در ژاپن..................................................................................... 75

4-4-1- عناوین برنامه های آموزشی.......................................................................................... 75

4-3-2- تدابیر ایمنی ترافیک در سطح کشور ژاپن........................................................................ 77

4-3-3- آموزش ایمنی رانندگی درمؤسسه آموزش مرکزی ژاپن..................................................... 78

4-3-4- صدورگواهینامه در ژاپن.............................................................................................. 83

4-4- روشهای آموزش رانندگی وکسب گواهینامه رانندگی درایران................................................. 87

4-4-1- مراحل آموزش هنرجویان درآموزشگاههای کشور............................................................ 88

4-4-2- آزمایشات رانندگی..................................................................................................... 88

4-4-3- منابع آموزشی............................................................................................................. 89

4-4-4- صدورگواهینامه رانندگی.............................................................................................. 90

فصل پنجم: بررسی متدولوژی آموزش ایمنی راه............................................................... 97

5-1- بررسی متدولوژی آموزش ایمنی......................................................................................... 97

5-1-1- مفهوم آموزش ایمنی راه............................................................................................... 99

5-1-2- آموزش مستمراصول ایمنی راه....................................................................................... 101

5-2-   اعمال قوانین و مقررات.................................................................................................... 143

5-2-1-تعیین عوامل و پارامترها مؤثر در نحوه اجرای اعمال قوانین ومقررات...................................... 144

5-2-2- اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی و نظارت براجرای آنها................................................... 146

نمونه موردی آمارگیری انجام شده در زمینه نقش آموزش و اجرای قوانین در فرهنگ عبور و مرور        150

دور نمای آینده تصادفات و راه های برون رفت................................................................. 163

مقدمه...................................................................................................................................... 164

بخش اول: وضعیت عمومی محیط ترافیکی کشور............................................................... 165

1-1: وسیله نقلیه....................................................................................................................... 165

1-2: انسان.............................................................................................................................. 165

1-3: راه.................................................................................................................................. 166

1-4 مدیریت ترافیک................................................................................................................ 166

1-5 خسارات عمومی ناشی از ترافیک در کشور............................................................................ 166

1-6 چالشهای عمومی محیط ترافیکی کشور................................................................................. 167

بخش دوم

2-1 وضعیت تصادفات کشور از نگاه آمار (83-87)..................................................................... 168

2-2-1 شاخص شدت تصادفات................................................................................................. 169

2-2-2 شاخص نسبت تعداد تلفات به مجموع تعداد تلفات و مجروحین............................................. 170

2-2-3 شاخص ریسک ترافیک................................................................................................. 172

بخش سوم : مقایسه با سایر کشور........................................................................................... 175

مقایسه شدت تصادفات.............................................................................................................. 176

بخش چهارم: مقایسه پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و روانی تصادفات جاده ای................. 178

4-1 پیامدهای اقتصادی............................................................................................................. 178

4-2 پیامدهای تلفات انسانی....................................................................................................... 180

4-3 پیامدهای اجتماعی و روانی.................................................................................................. 181

بخش پنجم: راههای برون رفت........................................................................................... 182

5-1 : راه برون رفت از این معضل اجتماعی در جمله زیر خلاصه می شود.......................................... 182

5-2 :رویکردها  و راهبردها........................................................................................................ 185

فصل ششم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات..................................................................................... 192

6-1- خلاصه و نتیجه‌گیری........................................................................................................ 192

6-2- پیشنهادات برای ادامه تحقیق.............................................................................................. 200

منابع و مآخذ......................................................................................................................... 208

فهرست منابع فارسی................................................................................................................... 208

فهرست منابع لاتین..................................................................................................................... 209

فهرست تصاویر

عنوان                                                                                                              صفحه

شکل 1-1: نمودار تصادفات در آسیا، آفریقا و کشورهای توسعه یافته را در مقابل تعداد مرگ و میرها      3

شکل(1-2): مدل رگرسیون تعداد کشته‌ها در طی سال.................................................................... 5

شکل (3-1): موقعیت خط عبور.................................................................................................. 51

شکل(5-1) : تعریف آموزش ایمنی راه........................................................................................ 100